Krypty jako podziemne sklepione korytarze istniały już w starożytności. Wraz z rozwojem religii chrześcijańskiej zaczęto chować zmarłych w komorach grobowych znajdujących się w katakumbach – podziemnych cmentarzach posiadających długie, wijące się korytarze podzielone zazwyczaj na poziomy. Po wydaniu Edyktu mediolańskiego (313 r), który pozwalał chrześcijanom swobodnie wyznawać swoją wiarę, katakumby stały się miejscem modlitwy i oddawania czci męczennikom.
Obecnie krypta to część budynku kościoła, znajdująca się zazwyczaj pod prezbiterium lub w kaplicy bocznej, pełniąca funkcję pochówkową zmarłych, zwłaszcza zasłużonych dostojników duchownych i świeckich (np. fundatorów kościoła).
Jedna z najbardziej znanych polskich krypt to Krypta św. Leonarda znajdująca się na Wawelu – powstała w 1118 r. W niej swoją mszę prymicyjną, w dniu 2 listopada 1946 r., odprawił ks. Karol Wojtyła. Jest to również miejsce pochówku znamienitych Polaków m.in.: Jana III Sobieskiego, Tadeusza Kościuszki, czy gen. Władysława Sikorskiego.
Kłecki kościół parafialny p.w. św. Jerzego i św. Jadwigi prawdopodobnie posiada dwie krypty. Swoją funkcję wraz z przykościelnym cmentarzem pełnił zapewne do roku 1807, kiedy to proboszcz kłecki ks. J. Nehring – jak podaje ks. J. Dydyński w swojej publikacji Wiadomości historyczne o Mieście Kłecku – przeniósł cmentarz grzebalny na miejsce, gdzie dawniej stał kościółek św. Barbary oraz znajdowało się grodzisko wczesnośredniowieczne.
Postanowiliśmy ustalić miejsce kłeckich krypt oraz osoby spoczywające w ich wnętrzu.
Z akt kościelnych dowiadujemy się, że podczas prac remontowych lica gotyckiego i przypór kościoła parafialnego w Kłecku – które trwały od 1969 do 1970 r. – przy (ich) okazji zbadano kryptę znajdującą się pod ołtarzem głównym, której wejście i okno zamurowano zapewne w bieżącym stuleciu. Jest ona (krypta) sucha i znajduje się w niej trumna z doczesnymi szczątkami kapłana prawdopodobnie ks. Nehringa. Z powyższego opisu wynika, iż proboszcz kłecki, który przeniósł miejsce pochówku zmarłych na nowy cmentarz, jako ostatni został pochowany w kłeckim kościele. Za tym stwierdzeniem może przemawiać fakt, iż ks. Jakub Nehring podczas pełnienia funkcji proboszcza w Kłecku założył i uporządkował na nowo akta kościelne, które były nieocenionym źródłem dla J. Dydyńskiego. Również podczas jego pobytu w Kłecku kościół farny został poddany gruntownej naprawie, o czym mówi napis umieszczony po lewej stronie od głównego ołtarza – obecnie zakryty tynkiem. Pochówek w kłeckim kościele mógł być uhonorowaniem działalności zasłużonego kłeckiego proboszcza.
Kolejny trop znajdujemy także w aktach parafialnych, tym razem jest to testament mieszczki kłeckiej. Działo się to Roku Pańskiego 1727. Sławetna Pani Kazimierowa Ciesielczykowa Mieszczka Kłecka (żona burmistrza kłeckiego Kazimierza Ciesielczyka). Ciało moje proszę Jego Miłościwego X Kanonika (ks. Rosińskiego), o pochowanie w Kościele Farnym przed św. Anną, grunta moje, które kupowałam razem z mężem Swoim, kwarta roli, ogród po Prominskiej, Ogród za Muchą, w którym jest piętnaście zagonów (…) te insze grunta jeśli się kupiec trafi sprzedać y pieniądze do S. Barbary na obraz S. Franciszka przekazać.
Z powyższego opisu można wnioskować, że druga krypta znajdowała się pod nieistniejącym już dzisiaj ołtarzem św. Anny, jak przekazują akta kościelne: barokowy ołtarz św. Anny, z obrazem górą św. Barbary, został w czasie przebudowy kościoła zlikwidowany, do dnia dzisiejszego zachował się jedynie obraz św. Anny. Natomiast inny trop podaje nam E. Kołodziejczak, który w swojej książce, pt. Kościół w Kłecku p.w. św. Jerzego i św. Jadwigi, architektura – kult – duszpasterstwo wspomina również o dwóch kryptach, jedna z nich znajdowała się, jak już wcześniej było wspomniane, w prezbiterium pod głównym ołtarzem, druga zaś, jak podaje autor, mieściła się pod ołtarzem Matki Bolesnej, który stał na południowo – wschodnim narożniku nawy.
Podsumowując przeprowadzone badanie źródeł historycznych możemy ustalić ze stuprocentową pewnością istnienie krypty pod głównym ołtarzem – jej istnienie potwierdził również byłby kościelny kościoła parafialnego w Kłecku p. Stanisław Strycharz, który widział kryptę przed zamurowaniem wlotu powietrza znajdującego się na murze za prezbiterium. Natomiast, co do pozostałych krypt, takiej pewności już nie mamy. Zapewne pomocne okazałby się tutaj badania archeologiczne, które potwierdziłby ich istnienie i odpowiedziałby również na inne frapujące pytanie, czy po odsłonięciu posadzki kłeckiego kościoła ujrzymy pozostałości po pierwotnym kościele p.w. św. Jerzego sprzed 1510r.
Akta Kościoła Parafialnego w Kłecku - "Historia kościoła i plebani". Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie AP 108 sygnatura 39. J. Dydyński, "Wiadomości historyczne, Mieście Kłecku", Gniezno 1858. M. Banaszak, "Historia Kościoła Katolickiego", ATK, Warszawa 1992. Tom 1. E. Kołodziejski, "Kościół p.w. św. Jerzego i św. Jadwigi w Kłecku, architektura - kult - duszpasterstwo".